ALPARSLAN TÜRKEŞ- "9 iŞIQ DOKTRİNASI"

“9 İşıq Doktrinası” Alparslan Türkeş tərəfindən Milli Doktorina kimi Doqquz İşıq olaraq ortaya qoyulan idealistliyin ana qanunlarıdır. Doktrina Alparslan Türkeş tərəfindən Milli Doktorina kimi Doqquz İşıq olaraq ortaya qoyulan idealistliyin ana qanunlarıdır. “9 İşıq doktrinası” 1965-ci ildə Respublikaçı Kəndli Millət Partiyası (CKMP)-nın, 1969-cu ildən etibarən də Milliyyətçi Hərəkət Partiyası(MHP)-nın proqramının təməlini meydana gətirmişdi. Alparslan Türkeş bu tezisini, kapitalizm, liberalizm və kommunizm başda olmaq üzrə xarici doktrina və rəhbərlik sistemlərinə qarşı son müstəqil Türk dövlətini qoruya bilmək üçün, milli bir görüş ətrafında birləşmək üçün ortaya qoymuşdur.

1. Milliyyətçilik - Hər şey Türk milləti üçün, Türk milləti ilə birgə və Türk millətinə görə sözləriylə yekunlaşdırıla biləcək doktrinadakı fikir, Türk millətinə bağlılıq, sevgi və Türkiyə dövlətinə sədaqət və xidmətdir. Milliyyətçilik Türk millətini, Türk vətənini və Türk dövlətini sevmək, bunların yaxşılığı üçün və yüksəlməsi üçün köklü bir ehtiras və şüur sahibi olmaq deməkdir. Türkçülük isə, mədəniyyətdə, elm və texnikada, siyasət, iqtisadiyyat və ticarətdə hər şeyin Türkə xüsusi və Türkə uyğun bir şəkildə olmasını istəmək və təmin etmək deməkdir.  Alparslan Türkeş, milliyyətçilik qanununda əvvəlcə Türk tərifi üzərində dayanmışdır.  Türkeş bunu "Türklük şüuruna çatmış, səmimi olaraq "Mən Türkəm" deyən hər kəs Türkdür”-deyə ifadə etmişdir. “Türkçülük və Türkün təyinində, pozğun ölçülərə, xüsusilə məzhəbçiliyə, coğrafiyaçılığa, laboratoriya irqçiliyinə inanmıram.” (10 İyun 1973) sözləriylə açıqlamışdır. Türkiyənin bu günki sərhədləri xaricində qalan digər Türklərlə maraqlanmaq və onların yaxşılığı üçün, qurtuluş və salamatlığı üçün əldən gələni etməyə çalışmaq Türk Milliyyətçiliyi üçün müqəddəs bir vəzifədir. Milliyyətçilik qanununa görə Türkiyənin geri qalmışlığının ən böyük səbəbi xarici ideologiyalardan istifadə etməkdir. Buna görə bütün xarici ideologiyalara qarşı tamamilə yerli, tamamilə Türk olan bir ideologiya olan "Türk Milliyyətçiliyi" ideologiyası ölkənin rifahı üçün tək çarə olacaq. Milliyyətçilik idealı, Türk millətiylə inteqrasiya olunmaq, Türk millətinin böyük və güclü iqtidarını qurma idealıdır. Milliyyətçilik idealı ən başda milli dövlət qanununa inanır. Milliyyətçilik qanununu tamamlayan digər bir ünsür Demokratiyadır. Demokratik Milliyyətçilik cəmiyyət yerinə milləti, sinif mülkiyyəti yerinə də millət mülkiyyəti fikirini müdafiə edir. Milliyyətçilik vətənini, millətini özündən daha çox sevən və bu qanuna xidmət edən insanlar tələb edir. Milliyyətçilik qanunu bir baxıma digər 8 qanunun da təməlini meydana gətirməkdədir.

2. İdealistlik - İdeal söz mənasıyla bir məqsəddir. Yəni idealistlik də bir məqsədçilik deməkdir. Bir başqa mənanı da isə idealistlikdir. Alparslan Türkeşin də dediyi kimi ideal insanların yolunu təyin edən mövqedir. Türklük şüuru və qüruru, İslam əxlaqı və fəzilətini ən yaxşı şəkildə yaşamaq və yaşatmaq .. "İdealistlik, ideal sahibi olmaq deməkdir." "Türk Milliyyətçiliyində İdealistlik, Dünya üzərindəki bütün Türk Millətini birlik və birlik içində ən yüksəyə daşıma ideologiyasıdır..."

3. Əxlaqçılıq - Türk millətinin ruhuna, ənənə və adətlərinə uyğun yüksək varlığını qorumağı və inkişaf etdirməyi ön görən əsaslara söykənir. Mədəniyyətlər pul ilə deyil, elmlə, imanla, əxlaqla qurulurlar; pulsuzluqdan deyil elmsizlik, imansızlıq və əxlaqsızlıqdan çökərlər. [2] Əxlaqdan məhrum bir cəmiyyətdə iqtisadi məsələlər nə qədər həll edilsə həll edilsin, dinclikdən danışmaq mümkün deyil. Buna görə qatı inancımız budur ki: Türkiyənin inkişaf hərəkəti əvvəlcə əxlaq inşasından başlamalıdır. Doqquz İşıqçı əxlaq anlayışı, əxlaqı Türk və İslam ölçüləri içində qiymətləndirir. Xüsusilə millətimizi meydana gətirən fərdlərin həyata fəlsəfəsinə və əxlaq fikirlərinə istiqamət verən İslamiyyətin həqiqi çöhrəsi və yüksək prinsipləriylə ələ alınması Türklüyə yeni bir güc və sürət verəcək.

4. Alimlik - Hadisələri və varlığını ön fikirlərdən və əlavə düşüncələrdən sıyıraraq elm mentaliteti ilə araşdırmaq və başlanılacaq hər növ fəaliyyətdə əvvəl də sonra da elmi öndər etmək prinsipidir.

5. Sosializm - Hər növ fəaliyyətin cəmiyyətin faydasına olacaq şəkildə icra edilməsi fikiridir. İctimai və iqtisadi olmaq üzrə iki ayrı hissəni əhatə etməkdədir. İqtisadi görüş olaraq mülkiyyəti əsas qəbul edən lakin mülkiyyətin millət zərərinə sui-istifadə edilməsinə qarşı olan bir fikiri ifadə edir. Qarışıq iqtisadiyyatı və strateji, iqtisadi fəaliyyətlərin dövlət idarəsində olmasını nəzərdə tutur. İctimai görüş olaraq ictimai ədalət nizamı, fürsət bərabərliyi, ictimai təhlükəsizlik və ictimai köməkləşmə təşkilatı qurulmasını qəbul edir.

6. Kəndçilik - Kəndliləri sələmçilərin əlindən qurtararaq əkinçilik şəhərində yaşar hala gətirmək. Kəndlərin inkişafı üçün əkinçilik, heyvandarlıq və digər istehsal sahələrində yenilikləri izləmək, hər cür texnologiyanı və dəstəyi kəndliyə çatdırmaq və istifadə etməsini təmin etmək dövlətin vəzifəsidir.

7. Azadlıqçılıq və Şəxsiyyətçilik - Bu doktrina Birləşmiş Millətlər Konstitusiyasında yazılı bütün azadlıqların təmin edilməsini məqsəd əldə etmişdir. İnsanların şəxsiyyət olaraq inkişaf etdirilməsini, cəmiyyətin inkişafı üçün faydalı bir yol olaraq qəbul edər. Milli birlik və birlik içində, fərdlərin inkişaf edib zənginləşməsini maneə törətmədən ölkənin inkişafını və inkişaf etmiş beynəlxalqına girməsini təmin etməyi məqsəd hesab edər.

8. İnkişafçılıq və Populizm - İnsanlar və mədəniyyətlər daim daha yaxşını, daha gözəli, daha mükəmməli istəmək və axtarmaqla inkişaf edər. Əldə edilənlə kifayətlənməmək və daim daha irəlisini istəmək və bunu əldə etmək üçün səy göstərmək şüurudur. Ancaq bu səy və səylərdə Türk millətinin tarixindən milli mənliyindən və kökündən qopmadan yüksəlmək və irəliləmək məqsəddir.

9. Sənayeçilik və Texnikaçılıq - Türk millətinin inkişafı üçün sənayeləşməsi lazımdır.